Skip to main content
Inloggen Van Dale Online

Van Dale

  • Inloggen Van Dale Online
  • Producten
  • Onderwijs
  • Zakelijk
  • Taaltrainingen
    • Trainingsagenda
      • Zakelijk Nederlands
    • Werkwoordspelling
    • Correct Nederlands
    • Helder zakelijk schrijven
    • Zakelijke correspondentie
    • Masterclass Nederlands
    • Maatwerk / In-company
    • Testimonials
  • Gratis woordenboek
    • Gratis Rijmwoordenboek
  • Klantenservice

Column: We moeten van het gas af. Maar hoe komen we aan dat woord?

29-04-2022 29-04-2022 -
Leren - Weten - Ontspannen - vandale

Het woord gaswapen werd tot voor kort meestal gebruikt voor gifgassen die als wapen worden ingezet in een oorlog. Sinds de Russische inval in Oekraïne heeft datzelfde woord echter een totaal andere betekenis. Het verwijst naar aardgas dat wordt gebruikt als chantagemiddel in een economische oorlog, waarbij de leverancier de levering stopzet of dreigt stop te zetten als de afnemer niet aan zijn voorwaarden voldoet.

In beide betekenissen is gaswapen gevormd met het woord gas, dat als verkorting kan dienen van aardgas, biogas, campinggas, darmgas, kolengas, moerasgas, schaliegas en honderden vergelijkbare samenstellingen.

De Russen, die het gaswapen momenteel inzetten tegen het Westen, zijn voor hun woord gaz overigens schatplichtig aan het Nederlands. Het was namelijk de Brusselse arts, filosoof en alchemist Jan Baptiste van Helmont (1579-1644) die de basis legde voor de naam van dit ‘vluchtige goud’. In zijn speurtocht naar een wondermiddel tegen alle kwalen, wist Van Helmont koolzuurgas te bereiden. Hij noemde die ‘damp die uit gistende vloeistoffen opstijgt’ gas.

Dat woord kwam niet helemaal uit de lucht vallen. Onder alchemisten was het namelijk gebruikelijk de lucht te typeren met het Griekse woord chaos, dat eigenlijk ‘lege ruimte’ betekent, maar ook ‘de stof waaruit de aarde bestond voordat de Schepper er vorm aan gaf’.

Het koolzuurgas dat Van Helmont ontdekte, deed hem blijkbaar aan lucht denken, want hij noemde het chaos, maar paste dat Griekse woord wel meteen aan het Nederlandse klanksysteem aan: gas. Al snel daarna verspreidde dit woord zich over alle Europese talen, waaronder dus ook het Russisch.

 

Ton den Boon, Nederlands hoofdredacteur van de Dikke Van Dale

Vorig artikel
Volgend artikel

Gerelateerde artikelen

Blog image Blog image
Moet kiplekker uit Van Dale?
25 juni 2021
Blog image Blog image
Hoe vernieuw je de Dikke Van Dale? | Deel IX: Leuke dingen voor de mensen
21 februari 2019
Blog image Blog image
Het woordenboek als spiegel van zijn tijd
19 februari 2021
Woord van de Dag
onderzoekspopulisme

In 2013 maakte het woord ‘onderzoekspopulisme’ zijn debuut op Twitter. FD-redacteur Joost van Kuppeveld gebruikte het woord in een reactie op een tweet van een zekere Jesse Frederick, die helaas niet meer beschikbaar is: Het woord werd schijnbaar niet opgepikt. …

Het bericht onderzoekspopulisme verscheen eerst op Taalbank.

Lees verder

Search form

Aanbevolen artikelen

  • De Woorden van de Week – week...
    - 21-05-2022
  • 19 mei 2022: de 150ste...
    - 18-05-2022
  • Column: Eentje is geentje
    - 17-05-2022
  • De Woorden van de Week – week...
    - 15-05-2022
Hoeveel keer per week raadpleeg jij de Van Dale App?
  • Resultaten

 

Over Van Dale

Mensen begrijpen elkaar en de wereld beter als er geen taalbarrières zijn. Daarom biedt Van Dale je taaloplossingen op elk niveau. Van de bekende ‘Dikke’ of ‘Grote’ Van Dale en (online)woordenboeken in verschillende talen, tot taaltrainingen, databestanden en de handige Van Dale-app. Scholen maken dagelijks gebruik van onze complete schoolpakketten, bedrijven gebruiken onze online synoniemen-, verklarende- en juridische woordenboeken. En met onze Van Dale Taaltrainingen maken we van iedereen een taalprofessional.



Van Dale App

 

Van Dale App - App StoreVan Dale App - Google Play Store

Servicepagina’s

  • Privacybeleid
  • Partners
  • Over Van Dale
  • Actuele storingen en onderhoud

Meer Van Dale

  • Probeer Van Dale Online
  • Van Dale Professioneel
  • Van Dale op school
  • Woord van het Jaar
  • Gratis rijmwoordenboek
  • Van Dale Lidwoorden
  • Van Dale Puzzelwoorden
  • Van Dale Synoniemen

Contact

  • Contact
  • Klantenservice
  • Routebeschrijving
  • Vacatures
  • Uw gegevens inzien, aanpassen of verwijderen

© Copyright 2022 Van Dale Uitgevers

  • Sitemap
  • Colofon
  • Voorwaarden
  • Twitter
  • Facebook
  • Linkedin