Etymologie: waar komt het woord kleuter vandaan?

Kleuter is de naam voor een kind. Vroeger was de leeftijd van de kleuter niet scherp begrensd. Met kleuter kon een peuter worden bedoeld, een baby zelfs, maar ook wel een wat ouder kind. Pas met de komst van de kleuterscholen, die aanvankelijk fröbelscholen heetten en bedoeld waren voor kinderen van circa 4 tot 6 jaar, kreeg ons woord kleuterde betekenis waarin het nu gewoonlijk gebruikt wordt: een kind van 4 tot 6 jaar.

 

Het woord dateert uit het midden van de 16de eeuw, maar over de herkomst ervan is veel onduidelijk. Sommige etymologen zijn van mening dat kleuter afgeleid is van het werkwoord kleuteren, dat kloppen of herhaaldelijk slaan betekende, en dat verwant is met onze huidige woorden klateren en kletteren. Als die veronderstelling juist is, zouden kleuters dus genoemd zijn naar de herrie die ze maken.

 

Een andere opvatting is dat kleuter en variant is van een oudere taalvorm kloter. In dat geval gaat kleuter – via kloter – terug op het woord kloot. Eigenlijk is dat de algemene naam van een rond voorwerp. Als het woord inderdaad afgeleid is van kloot, dan was kleuter oorspronkelijk een koosnaam voor een klein kind. Kleine kinderen worden immers wel vaker liefkozend naar ronde zaken dingen genoemd, zoals drol of droppie.

 

Kleuter in de Dikke Van Dale Online, februari 2019:


 

Ton den Boon, hoofdredacteur Dikke Van Dale

 

Dit artikel is ook te vinden op de website van Taalbank.nl.

Vorig artikel
Volgend artikel

Gerelateerde artikelen

Probeer nu direct en zonder verdere verplichtingen Van Dale Online professioneel voor een dag. U krijgt tijdelijk toegang tot onder andere: de Dikke Van Dale, Oxford Dictionary en de online woordenboeken Duits, Frans en Spaans. Klik hier om een proefabonnement Van Dale Online professioneel aan te vragen.