Skip to main content
Inloggen Van Dale Online

Van Dale

  • Inloggen Van Dale Online
  • Producten
  • Onderwijs
  • Zakelijk
  • Taaltrainingen
    • Werkwoordspelling
    • Correct Nederlands
    • Helder zakelijk schrijven
    • Zakelijke correspondentie
    • Masterclass Nederlands
    • Maatwerk / In-company
    • Testimonials
  • Gratis woordenboek
    • Gratis Rijmwoordenboek
  • Klantenservice

Column: oudste betekenis eerst

01-04-2022 01-04-2022 -
Leren - Weten - Ontspannen - vandale
Sommige trefwoorden (lemma's) hebben meer dan één betekenis in de Dikke Van Dale. Doorgaans beschrijft het woordenboek dan eerst de oudste betekenis, terwijl de andere betekenissen daarna in chronologische volgorde worden vermeld. Die andere betekenissen zijn soms gewoner dan de eerste, die soms al min of meer in onbruik is geraakt en bijvoorbeeld als ‘verouderd’ of ‘archaïsch’ is gelabeld. Waarom wordt dat zo gedaan?  Die vraag werd me afgelopen week gesteld, toen ik een praatje hield over de nieuwe editie van de Dikke Van Dale. 
 
Het antwoord houdt verband met het historische profiel van het woordenboek. Dat vereist dat de oudste nog gangbare betekenis van een trefwoord als eerste wordt vermeld. Zo wordt bij 'aanmoedigen' als eerste de verouderde betekenis ‘(iemand) de moed versterken’ vermeld. De veel gewonere toepassingen ‘(iemand) aansporen’ en ‘(iets) stimuleren’ worden als tweede, respectievelijk derde betekenis genoemd.
 
Het voordeel van deze lemmastructuur is dat zo impliciet informatie wordt gegeven over de betekenisontwikkeling van een woord en dat betekenissen die uit elkaar voortvloeien, in onderling historisch verband worden geplaatst.
 
Het alternatief is een lemmastructuur waarbij de belangrijkste, bekendste, of meest gebruikte betekenis als eerste wordt vermeld. Het nadeel daarvan is echter dat niet altijd vastgesteld kan worden welke betekenis het gewoonst is, simpelweg omdat meerdere betekenissen algemeen gangbaar zijn. Bovendien varieert de bekendste betekenis soms ook per communicatiesituatie of per taalgebruikersgroep. De kans dat de Dikke Van Dale de historische lemmastructuur in de toekomst prijsgeeft, is dan ook vrij klein.

 

Ton den Boon, Nederlands hoofdredacteur van de Dikke Van Dale

 

Vorig artikel
Volgend artikel

Gerelateerde artikelen

Blog image Blog image
Moet kiplekker uit Van Dale?
25 juni 2021
Blog image Blog image
Hoe vernieuw je de Dikke Van Dale? | Deel IX: Leuke dingen voor de mensen
21 februari 2019
Blog image Blog image
Het woordenboek als spiegel van zijn tijd
19 februari 2021
Woord van de Dag
prescriptivist

‘Taalpolitie spelen is geen simpele pedanterie, maar spelplezier’, staat vandaag in de Volkskrant boven een opiniestuk over het belang van taalregels, de toepassing daarvan en de beschrijving van taalontwikkeling. Op dat laatste terrein zijn er volgens het artikel grofweg twee …

Het bericht prescriptivist verscheen eerst op Taalbank.

Lees verder

Search form

Aanbevolen artikelen

  • Werkzaamheden Van Dale-...
    - 31-01-2023
  • De Woorden van de Week – week...
    - 28-01-2023
  • De Woorden van de Week – week...
    - 21-01-2023
  • De Woorden van de Week – week...
    - 13-01-2023

 

Over Van Dale

Mensen begrijpen elkaar en de wereld beter als er geen taalbarrières zijn. Daarom biedt Van Dale je taaloplossingen op elk niveau. Van de bekende ‘Dikke’ of ‘Grote’ Van Dale en (online)woordenboeken in verschillende talen, tot taaltrainingen, databestanden en de handige Van Dale-app. Scholen maken dagelijks gebruik van onze complete schoolpakketten, bedrijven gebruiken onze online synoniemen-, verklarende en juridische woordenboeken. En met onze Van Dale Taaltrainingen maken we van iedereen een taalprofessional.



Van Dale App

 

Van Dale App - App StoreVan Dale App - Google Play Store

Servicepagina’s

  • Privacybeleid
  • Partners
  • Over Van Dale
  • Actuele storingen en onderhoud

Meer Van Dale

  • Probeer Van Dale Online
  • Van Dale Professioneel
  • Van Dale op school
  • Woord van het Jaar
  • Gratis rijmwoordenboek
  • Van Dale Lidwoorden
  • Van Dale Puzzelwoorden
  • Van Dale Synoniemen

Contact

  • Contact
  • Klantenservice
  • Routebeschrijving
  • Vacatures
  • Uw gegevens inzien, aanpassen of verwijderen

© Copyright 2023 Van Dale Uitgevers

  • Sitemap
  • Colofon
  • Voorwaarden
  • Twitter
  • Facebook
  • Linkedin