Skip to main content
Inloggen Van Dale Online

Van Dale

  • Inloggen Van Dale Online
  • Producten
  • Onderwijs
  • Zakelijk
  • Taaltrainingen
    • Trainingsagenda
      • Zakelijk Nederlands
    • Werkwoordspelling
    • Correct Nederlands
    • Helder zakelijk schrijven
    • Zakelijke correspondentie
    • Masterclass Nederlands
    • Meer Taaltrainingen Nederlands
      • Nederlands anderstaligen spreken
      • Nederlands anderstaligen schrijven
      • Testimonials
    • Taaltraining Zakelijk Engels
      • Zakelijk Engels officemanagers
      • Zakelijk Engels: e-mail en telefoon
      • Zakelijk Engels: presenteren
      • Zakelijk Engels: rapporteren
    • Maatwerk / In-company
    • Overige taaltrainingen
    • Van Dale Taalsnacks
    • Contact / locaties
      • Over Van Dale Taaltrainingen
        • Trainingsvormen
        • Kwaliteit
        • Werkwijze
  • Gratis woordenboek
    • Gratis Rijmwoordenboek
  • Klantenservice

Hoe vernieuw je de Dikke Van Dale? XIV

22-08-2019 22-08-2019 -
Leren - Weten - Werken - Ontspannen - Ton den Boon

Van brekespel tot spelbreker – bewerking van gewestelijke woorden 

Bij bijna 10.000 woorden, betekenissen en uitdrukkingen in de Dikke Van Dale staat dat ze alleen maar 'gewestelijk' worden aangetroffen. Niettemin zijn sommige van die gewestelijke woorden tamelijk algemeen bekend, zoals buutreedner, een woord dat jaarlijks rond carnaval wel ergens in een landelijke krant opduikt.

Buutreedner

De meeste andere regionale woorden zijn echter veel minder gewoon. Tik je een fascinerend woord als driemetjesspek op Google in, dan vind je maar enkele vindplaatsen, vaak alleen in bronnen uit het begin van de 20e eeuw.

Zo'n onbekend gewestelijk woord is weliswaar een uitermate geschikte kandidaat voor het befaamde woordenboekspel, maar in een algemeentalig woordenboek als de Dikke Van Dale kan het strikt genomen wel gemist worden. Tref je als bewerker van het woordenboek zo'n onbekend gewestelijk trefwoord aan, dan kon je tot voor kort maar twee dingen doen: het woord schrappen of het woord handhaven.

Sinds er naast de papieren editie van de Dikke Van Dale ook een digitale editie is – die geen ruimtebeperkingen kent en waarin dus veel meer informatie kan worden opgeslagen – kan zo'n gewestelijk woord ook alleen geschrapt worden in de papieren editie, maar gehandhaafd worden in de digitale editie.

Weliswaar is het nalopen van gewestelijke woorden en betekenissen geen aparte hoofdtaak van de woordenboekredactie, maar treffen we een incourant gewestelijk woord aan, dan is de kans groot dat het een attribuut 'online' krijgt.

driemetjesspek

Het gebeurt ook geregeld dat een woord dat als gewestelijk gelabeld is, een algemeentalig synoniem heeft. Een mooi voorbeeld daarvan is het trefwoord brekespel. Een brekespel is wat we tegenwoordig (in goed Nederlands?) een partypooper noemen, of in nog algemener Nederlands een spelbreker. Hoewel er een algemeen gangbaar synoniem van brekespel bestaat, heeft dit woord in de jongste editie van de Dikke Van Dale toch een volledige behandeling, inclusief een analytische definitie.

brekespel - folio

De eerste reflex van een woordenboekmaker zal zijn dat een synoniem spelbreker in dit geval wel volstaat als verklaring van brekespel. Maar bij nader inzien moet er eerst iets bij spelbreker veranderd worden voordat bij brekespel een synoniemdefinitie spelbreker volstaat. Spelbreker heeft in de papieren editie van de Dikke Van Dale twee betekenissen:

spelbreker - folio

Bij de eerste betekenis staat ook het synoniem pretbederver, dat vanuit hedendaags perspectief echter veeleer een synoniem is van spelbreker in de tweede betekenis, zeker wanneer de definitie daarvan iets wordt uitgebreid.

spelbreker

Als het lemma spelbreker eenmaal is aangepast, waarbij meteen ook wat woordcombinaties en een citaat zijn toegevoegd voor de online-editie van de Dikke Van Dale, kan brekespel eindelijk kortweg als gewestelijk synoniem van spelbreker worden gedefinieerd:

brekespel

Nadat vervolgens ook pretbederver (synoniem van spelbreker in de tweede betekenis) en spelbederver (synoniem van spelbreker in de eerste betekenis) van een juiste synoniemverwijzing zijn voorzien, is de informatiedichtheid van het woordenboek weer een stukje verbeterd.

Ton den Boon, hoofdredacteur van de Dikke Van Dale

Nederlands hoofdredacteur Ton den Boon en Vlaams hoofdredacteur Ruud Hendrickx vertellen maandelijks over het verrijken van de Dikke Van Dale. 


Vorig artikel
Volgend artikel

Gerelateerde artikelen

Blog image Blog image
Hoe vernieuw je de Dikke Van Dale? | Deel IX: Leuke dingen voor de mensen
21 februari 2019
Blog image Blog image
Nieuwe rubriek: Hoe vernieuw je de Dikke Van Dale?
08 juni 2018
Blog image Blog image
Friedepiepel
02 oktober 2020
Advertentie
Profiteer van meer dan 45% korting

Bestel nu Van Dale Online professioneel totaal en profiteer tijdelijk van meer dan 45% korting. Je betaalt geen € 398,-, maar € 198,- voor een jaar toegang tot onder andere de Dikke Van Dale, Van Dale Synoniemen Online en de woordenboeken Duits, Frans en Spaans. Het abonnement stopt automatisch na 1 jaar. Bestel nu in de Van Dale Webwinkel.

Woord van de Dag
twitterboa

Je zou het de boaïsering van de samenleving kunnen noemen: op haast elk maatschappelijk terrein verschijnen er boa’s die taken vervullen die voorheen tot het functieprofiel van oom agent werden gerekend. Zo hebben we al parkeerboa’s, afvalboa’s, winkelboa’s, bosboa’s, waterboa’s, …

Het bericht twitterboa verscheen eerst op Taalbank.

Lees verder

Search form

Aanbevolen artikelen

  • Voor hen of voor zij?
    - 25-01-2021
  • De Woorden van de Week – week...
    - 25-01-2021
  • Hermans en de Dikke Van Dale
    - 22-01-2021
  • De Woorden van de Week – week...
    - 17-01-2021
Hoeveel keer per week raadpleeg jij de Van Dale App?
  • Resultaten
Van Dale Taaltrainingen
 

Over Van Dale

Mensen begrijpen elkaar en de wereld beter als er geen taalbarrières zijn. Daarom biedt Van Dale je taaloplossingen op elk niveau. Van de bekende ‘Dikke’ of ‘Grote’ Van Dale en (online)woordenboeken in verschillende talen, tot taaltrainingen, databestanden en de handige Van Dale-app. Scholen maken dagelijks gebruik van onze complete schoolpakketten, bedrijven gebruiken onze online synoniemen-, verklarende- en juridische woordenboeken. En met onze Van Dale Taaltrainingen maken we van iedereen een taalprofessional.



Van Dale App

 

Van Dale App - App StoreVan Dale App - Google Play Store

Servicepagina’s

  • Privacybeleid
  • Partners
  • Over Van Dale
  • Actuele storingen en onderhoud

Meer Van Dale

  • Probeer Van Dale Online
  • Van Dale Professioneel
  • Van Dale op school
  • Woord van het Jaar
  • Gratis rijmwoordenboek

Contact

  • Contact
  • Klantenservice
  • Routebeschrijving
  • Vacatures
  • Uw gegevens inzien, aanpassen of verwijderen

© Copyright 2021 Van Dale Uitgevers

  • Sitemap
  • Colofon
  • Voorwaarden
  • Twitter
  • Facebook
  • Linkedin