Velen of vele

Wat is juist?
Als je het over kalkoenen hebt, wat is dan juist: Velen haalden de kerst niet of Vele haalden de kerst niet?

Antwoord
Vele haalden de kerst niet.

Uitleg
Mensen en dieren hebben veel met elkaar gemeen en sommigen vinden dan ook dat je mensen en dieren hetzelfde moet behandelen. Maar daar denkt de taal anders over.

Er is namelijk een regel die zegt dat zelfstandig gebruikte bijvoeglijke naamwoorden en telwoorden als alle, verscheidene en vele een -n krijgen als ze naar personen verwijzen. Als het over dieren of dingen gaat, komt die n er niet:

Verscheidenen hebben het gezien. [mensen]
Er zijn verscheidene gezien op de Veluwe. [dieren]
Ik heb er verscheidene gelezen. [dingen]

Er is één uitzondering als het om personen gaat. Als je het 'ontbrekende' zelfstandig naamwoord uit de directe context kunt aanvullen – bijvoorbeeld omdat het in de vorige zin staat – mag je de slot-n ook weglaten. In het volgende voorbeeld maakt de context voldoende duidelijk dat het woord mensen is bedoeld: Sommige mensen zijn nog op vakantie, maar vele/velen zijn al teruggekeerd.

 
Voorbeelden
Konijnen worden vaak gefokt voor consumptie. Vele halen dan ook de kerst niet.
Gelukkig konden velen het navertellen.
Voetbaltrainer is een onzeker vak en velen/vele wisselen dan ook regelmatig van club.