Hypercorrectie

De Nederlandse Tweede Kamer heeft een probleem. Er worden zo veel kamervragen gesteld, dat de ambtenaren het niet kunnen bolwerken. Schriftelijke beantwoording laat soms lang op zich wachten; de daarvoor geldende termijn van zes weken wordt geregeld overschreden. In de Volkskrant van 30 maart 2016 dreigt Kamervoorzitter Arib daarom: "Blijft verbetering uit, dan 'kan ik de Kamer voorstellen een langer of een extra Vragenuur in te gelasten.'"

Ingelasten? Dat klinkt vreemd. Zó vreemd dat het zelfs niet in Van Dale staat. Dat is dan weer niet vreemd, want we hebben hier te maken met een glaszuiver geval van hypercorrectie. Bij hypercorrectie maak je een taalfout doordat je juist probeert een taalfout te vermijden. Je wilt het als het ware té goed doen. Het juiste werkwoord in dit geval is namelijk 'inlassen'. De fout is mogelijk ontstaan doordat de spreekster heeft gedacht aan 'aflassen', een bekende fout voor 'afgelasten'. Analoog redenerend kom je dan van het correcte 'inlassen' bij het hypercorrecte maar foutieve 'ingelasten' terecht.

Het verschijnsel komt vaker voor. Mensen die hebben geleerd dat 'houwen' niet netjes is en dat je 'houden' moet zeggen, hebben het soms ook over 'beeldhouden'. Ook hoor je weleens: 'dat is niet mijn pakje-aan' in plaats van 'dat is niet mijn pakkie-an'. Deze hypercorrectie is des te curieuzer omdat de uitdrukking niets met een pak of kostuum te maken heeft. 'Pakkie-an' is een verbastering van het Maleise 'bagian', dat taak betekent. Als iets niet jou pakkie-an is, wil dat zeggen dat je het niet hoeft te doen.