In De Volkskrant schrijft voormalig Amerikacorrespondent Arie Elshout vandaag over de lupificatie van het menselijk gedrag. In zijn artikel verwijst hij naar Amerikaanse onderzoekers die van mening zijn dat de domesticatie van de hond uit de wolf een kwestie van tweerichtingsverkeer was:

De vroege mensen leerden ook van wolven op sociaal gebied. ‘Lupificatie van het menselijk gedrag’, noemen zij het. Er zit niet alleen veel mens in de hond maar ook veel wolf/hond in de mens.

Anders gezegd, er is sprake geweest van co-evolutie, waarbij de mens ook eigenschappen van de wolf heeft overgenomen. Dat verklaart meteen waarom mensen soms zo lijken op de hond die ze bezitten. Dit inzicht wordt in Amerika trouwens ook al gebruikt op datingsites waar mensen op zoek zijn naar een geschikte partner hond:

Wie op zoek is naar een hond moet vragenlijsten invullen over zijn leefstijl en wensen. Vervolgens wordt een hond gezocht met een persoonlijkheid die bij jou past. Zo ver zijn we gekomen na 30.000 jaar.

In het Nederlands maakt lupificatie vandaag zijn debuut. Gezien de verwijzing in De Volkskrant naar Engelstalige publicaties is duidelijk dat het woord een vertaling is van lupification, een term die – als we de Engelstalige bronnen correct interpreteren – in 1998 door de Oostenrijkse etholoog Wolfgang Schleidt is geïntroduceerd in het artikel ‘Is humaneness canine?’ in het Human Ethology Bulletin. Het woord is afgeleid van het Latijnse woord lupus (wolf) en kan worden geparafraseerd als verwolving.

Ook als medische term in het Frans

Overigens bestond de taalvorm lupification al eerder in het Frans. In die taal had het woord in de 19de eeuw een medische betekenis. Met het Franse woord  lupification werd verwezen naar het ontstaan van lupus, een chronische vorm van huidtuberculose, vooral in het gezicht.

Niet verwarren met ludificatie

Ten slotte, lupificatie moet niet worden verward met het fraai rijmende woord ludificatie, dat volgens Van Dale sinds 1847 in onze taal wordt aangetroffen en ‘bespotting’ of ‘foppernij’ betekent, maar dat de laatste jaren nauwelijks meer wordt gebruikt. In de meest recente vindplaats, een artikel van Anton Zijderveld in Het Financieele Dagblad van 18 november 2006, wordt ludificatie (een afleiding van het Latijnse werkwoord ludere – spelen) gebruikt in de betekenis ‘opleuking’:

We leven in het tijdperk van wat door postmoderne filosofen inmiddels al de ‘ludificatie van de communicatie’ wordt genoemd – in gewoon Nederlands: het opleuken van wat we met elkaar doen en tegen elkaar zeggen.

Definitie

lupificatie

(v., g.mv.) verschijnsel dat bij de co-evolutie van mens en hond de mens trekjes heeft overgenomen van het wilde dier (de wolf) waaruit de hond is gedomesticeerd, ontleend aan Engels lupification, een afleiding van Latijn lupus (wolf) en het achtervoegsel -fication

Ton den Boon, hoofdredacteur Dikke Van Dale

Het Woord van de Dag (#WVDD) wordt mede mogelijk gemaakt door Taalbank.nl. Dit artikel is ook te vinden op de website van Taalbank.nl.